Het onvolprezen programma “Argos” van de VPRO en HUMAN bespreekt in de uitzending van 8 mei 2021 de dubieuze rol van de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken (de LEBZ) in het debat wat losbarstte over de vraag of je wel of niet verdrongen herinneringen kunt terugkrijgen op latere leeftijd aan seksueel misbruik in je jeugd. Dit debat ontstond naar aanleiding van een uitzending van De Wereld Draait Door waarin de Belgische schrijfster Griet op de Beeck vertelde over het incest wat ze moest ondergaan op jonge leeftijd en waar ze pas later in haar leven achterkwam. De uitzending kun je luisteren onderaan dit blog.
De reacties op de uitzending waren veelal negatief. Haar verhaal werd als snel in twijfel getrokken en “experts” kwamen in de media vertellen dat je helemaal geen herinneringen kunt terugkrijgen op latere leeftijd. De schrijfster belande hierdoor begrijpelijkerwijs in een diepe depressie waar ze maar langzaam weer uit wist te komen. In die tijd las ik ook overigens een artikel in een tijdschrift van een GGZ instelling die nota bene gespecialiseerd is in gevallen van seksueel geweld over de onwaarschijnlijkheid van terug gekregen herinneringen. Ik schrok nogal van het lezen van het artikel. Niet alleen heb ik herinneringen weten te blokken, ook ken ik lotgenoten die later pas weer herinneringen terugkregen.
Nu blijkt dat de speciale politie eenheid LEBZ een grote rol speelde op de achtergrond in dit debat en daarbij sturend was in welke richting het debat uitging. Bewijs hiervoor werd gevonden in e-mails die in handen raakten van medewerkers van Argos. Lees meer daarover op deze blog van Argos. Eerder al bleek de LEBZ gevallen van ritueel misbruik in de prullenbak te stoppen. Ritueel misbruik speelt zich ook af binnen Nederland. Er word op dit moment onderzoek gedaan naar zowel de rol van de LEBZ als naar gevallen van ritueel misbruik in Nederland. In eerste instantie echter weigerde verantwoordelijk minister Grapperhaus deze onderzoeken. Volgens hem was er niet zoveel aan de hand.
De uitzending van Argos is gedegen en er blijkt uit dat je zowel herinneringen kunt terugvinden als wel dat er gevallen bekend zijn van fake herinneringen. Het is dus zaak ieder geval uitzonderlijk goed te bekijken. Ik denk dat het belangrijk is je niet blind te staren op de kristalheldere herinneringen als bewijs. Veel mensen treden uit op het moment dat ze slachtoffer zijn van seksueel geweld. Je bent op dat moment maar half aanwezig en de kans is groot dat je amper meekrijgt wat er met je gebeurt omdat je in de freeze-stand gaat. Dat is een automatische reactie van het lichaam om erger geweld te voorkomen en om jezelf te beschermen. Hoe “nuttig” deze reactie ook kan zijn op het moment zelf, het maakt ook dat er soms amper herinneringen worden opgeslagen aan het gebeuren. En een ander nadeel is is dat uittreden een soort automatische reactie wordt op bedreigende situaties in de rest van je leven.
Als je wil “weten” of je in je jeugd seksueel geweld hebt meegemaakt is het denk ik vooral van belang om naar je gedrag te kijken en hoe je reageert op bepaalde situaties. Dit kunnen lange termijn gevolgen zijn van misbruik. Denk bijvoorbeeld aan wantrouwen, moeite met intimiteit. Maar ook aan lichaamsherinneringen. Als je te jong bent sla je überhaupt weinig op. Ik heb “beelden” gehad van het moeten aanraken van de dader en het vieze gevoel wat me dat gaf. En ik herinnerde me het gevoel dat je ongewild wordt aangeraakt en dat je daarvan in elkaar duikt en moet huilen. Deze beelden bestaan puur uit het gevoel in mijn lichaam. Niet uit “het was die en die dag en zo was het weer etc etc”. Het lichaam verteld het verhaal op zo’n moment.
De kans dat mensen een verhaal verzinnen over seksueel geweld lijkt me tamelijk klein als er goede hulpverlening in het spel is. Wat wel goed kan is dat er details door de war worden gehaald of een kader ontbreekt en meer van zulks. Dit alles doordat het misbruik soms erg ver in het verleden lag en je daar door nog niet goed herinneringen opsloeg. En/of door het uittreden als gevolg van het geweld (ook wel dissociëren genoemd).
Blijft de vraag waarom deze werkgroep van de politie het publiek debat probeerde te beïnvloeden. Ik heb hier geen idee van en kan slechts speculeren. Maar dat het van geen kant deugd lijkt me nogal duidelijk.
Obed
09-08-2021
